افغانستان در یک مقطع خاص تاریخی قرار دارد. گفتگوهای اخیر صلح از یک طرف باعث ایجاد امید به ختم چهار دهه جنگ در افغانستان شده است، اما از جانب دیگر، افزایش خشونت ها خصوصاً قتل خبرنگاران و فعالان جامعۀ مدني نگرانی های جدی را در مورد موفقیت مذاکرات صلح ایجاد کرده است. به خصوص اگر این مذاکرات منجر به یک توافق سیاسی شود، آیا از ارزش های اصلی آزادی بیان و آزادی های مدنی که در قانون اساسی سال 2004 مندرج است، محافظت خواهد شد.
افزایش چشمگیر حملات مستقیم ترورهای زنجیره ای و هدفمند خبرنگاران در ختم سال 2020، وحشت و هراس گسترده ای را میان خبرنگاران و رسانه ها در افغانستان ایجاد کرده است. این حملات تأثیر نامطلوبی بر گزارش دهی عینی و بی طرفانه داشته است، به طوری كه بسیاری از روزنامه نگاران اعتراف می کنند كه از ترس انتقام جویی، در چگونگی و یا گزارش دادن راجع به موضوعات خاص تجدید نظر می كنند – كه در واقع به معنای افزایش و گسترش خودسانسوری است. علاوه بر این، تاثیرات ناگوار اقتصادی ویروس کرونا (Covid-19)، باعث افزایش چالش های مالی برای رسانه ها شده که به نوبه خود ظرفیت رسانه ها را در قسمت تولید محتوا کاهش بخشیده است.
گروه های رسانه ای و جامعه مدنی از نبود یک برنامۀ منسجم در تیم مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان در دوحه، قطر برای حراست از حقوق اصلی و اساسی از جمله آزادی بیان و رسانه های آزاد و مستقل در جریان پروسۀ صلح نگران اند. مخالفت ایدیولوژیک گروه طالبان با این ارزش ها، نگرانی در قسمت آیندۀ آزادی بیان و آزادی رسانه ها را افزایش بخشیده است. به علاوه، تلاش های دولت در اوایل سال 2020 برای تهیه مسوده قانون جدید رسانه ها، كه در صورت تصویب می توانست آزادی رسانه ها را به شدت محدود كند، و عدم تعهد قوی و معنی دار برای تحقیق قضایای قتل خبرنگاران، به این نگرانی ها افزوده است.
در سال 2020، کمیته مصونیت خبرنگاران افغان 132 مورد از انواع خشونت (زخمی، لت و کوب، اختطاف، اشکال مختلف تهدید، سرقت و برخورد غیر قانونی) علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه ای را ثبت نموده است. در مقایسه با ارقام سال 2019 که 105 مورد بود، سطح خشونت ها امسال 26 درصد افزایش یافته است.
به تعداد 7 خبرنگار و کارمند رسانه ای 5 تن در نتیجه ترورهای هدفمند و 2 تن در نتیجه انفجار ماین به قتل رسیده است. 18 خبرنگار و کارمند رسانه ای در جریان وظیفه زخمی شده اند. 10 خبرنگار مورد لت و کوب قرار گرفته و 47 تن تهدید شده اند. با 28 تن بد رفتاری، توهین و تحقیر صورت گرفته و با 13 تن خبرنگار و کارمند رسانه ای برخورد غیرقانونی شده است. 7 خبرنگار اختطاف شده و 2 خبرنگار و کارمند رسانه ای در حال اجرای وظیفه با سرقت مواجه شده اند. بر اساس آمار و ارقام جمع آوری شده توسط کمیته، طالبان و داعش مسئول بیشترین خشونت ها و تهدیدات علیه خبرنگاران اند و مقامات دولتی در مقام دوم قرار دارند.
این چهاردهمین گزارش کمیتۀ مصونیت خبرنگاران است که به نشر می رسد. در این گزارش، کمیته بر اساس آخرین اطلاعات موجود در مورد وضعیت مصونیتی خبرنگاران افغانستان یک تصویر واضح از وضعیت فعلی آزادی مطبوعات، امنیت و حقوق خبرنگاران را در طول سال 2020 ارائه دهد. در این گزارش سعی شده است به مهم ترین مواردی که خبرنگاران و رسانه ها با آن روبرو هستند پرداخته شود. هم چنان، گزارش فعلی، خشونت علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه ها را مستند سازی می کند و یک تحلیل دقیق و ارزیابی ریسک/خطر برای خبرنگاران، نظارت بر آزادی مطبوعات و فعالیت رسانه ها را ارائه می دهد.
نوت: برای دریافت گزارش، اینجا کلیک نمائید.
